در ميخانه ببستند, خدايا مپسند
كه در خانه تزوير و ريا بگشايند
"حزب حاکم راست ميانه ... تاکيد داشت که هدف از قانون تازه (قانون منع استفاده از مظاهر مذهبی در مدارس دولتی) ترغيب ارزشهای مشترك درفرانسه و تساوی حقوق برای همه بدون توجه به ريشه های مذهبی و قومی بوده است." متن كامل
اولين باري كه اين بحث اين قانون در فرانسه مطرح شد, شايعه اي بر سر زبانها افتاد كه هدف اصلي طراحان اين قانون, جلوگيري از تحريك احساسات مردمي بود كه به خصوص بعد از حمله به برجهاي تجارت جهاني, بين مذهب -عمدتا اسلام- و تروريسم يك رابطه علت و معلولي در ذهن خود ساخته بودند. اگر اين شايعه صحت داشته باشد, در واقع دولت فرانسه اين قانون را به نفع مسلمانان صادر كرده (شايد دليل اينكه بخش قابل توجهي از مسلمانان فرانسه با آن موافقند نيز همين باشد)
ممكن است به نظر برخي -به خصوص مسلمانان- اين قانون به نوعي دخالت در حريم آزاديهاي فردي به شمار رود (اعتقاد خود من اين نيست: محدود كردن نوع لباس در مدارس پديده جديدي نيست) اما مشكل اصلي طرح اين قانون, تعيين مصاديق "مظاهر مذهبي" است. تا وقتي كه صحبت از حجاب و كلاه و صليب باشد باز مشكل خاصي نيست, اما وقتي موردي مثل ريش (كه اتفاقا هم در اسلام و هم در يهوديت بخشي از نماد باورهاي مذهبي است) مطرح ميشود, قضيه پيچيده خواهد شد (البته در خبر اشاره اي به ريش نشده بود ولي اين امكان هست كه "ريشهايي كه نماد باورهاي مذهبي هستند" هم مشمول اين قانون بشود) امروزه به خصوص در كشورهاي مهاجر پذير, همبستگي بالايي بين ريش و باورهاي مذهبي وجود ندارد (افراد مذهبي ممكن است ريش نداشته باشند, يا برعكس افراد غير مذهبي ريش بگذارند) و اگر قانوني كه در اين زمينه تصويب ميشود مبهم و غير شفاف باشد معمولا نتايج مسخره اي خواهد داشت, و اگر خيلي به جزييات بپردازد فرار از آن آسان ميشود. هر كس در اين مورد شك دارد ميتواند يك سر به ايران خودمان بزند: به عنوان يك نمونه مشابه, حدود 7 يا 8 سال پيش (درست يادم نيست) قانوني در مجلس مطرح شد كه طبق آن "استفاده ابزاري از تصوير زنان" در نشريات را ممنوع كرد. بعد از تصويب قانون تازه نمايندگان به اين فكر افتادند كه چاپ چه نوع عكسي مصداق استفاده ابزاري است. به گفته روزنامه همشهري همان زمان, كار حتي تا پيشنهاد معيارهاي مسخره اي مثل منع چاپ عكس "زن جوان" و "زن زيبا" هم جلو رفت, ولي نتيجه كار اين شد كه تا آخرين باري كه من ايران بودم (و به روايت نشريه هاي اينترنتي همين الان) هنوز نشريات از عكس خانمها براي روي جلد استفاده ميكنند و قانون كذايي (حتي اگر جاري باشد) كاربرد اجرايي ندارد. البته من بعيد ميدانم حقوقدانان فرانسوي تا اين حد ناشي باشند, ولي به هر حال طراحي يك قانون كارامد كار پيچيده اي است. در بيشتر كشورهايي كه حكومت دمكراتيك دارند, تحمل ناهنجاريهاي اجتماعي را به گذراندن قانونهايي كه آزاديهاي فردي را بيش از اندازه محدود كند ترجيح ميدهند. به باور بيشتر صاحبنظران, راه موثرتر حذف ناهنجاريهاي اجتماعي, ارائه آموزشهايي است كه گرايش فكري به سمت به ناهنجاريها را تضعيف كند. تنها مشكل نه چندان كوچك بر سر اين راه, سرمايه گذارهايي هستند كه مبناي درآمدشان وجود همين ناهنجاريهاست و معمولا با قدرت تمام و با تاكيد بر آزاديهاي فردي مانع نهادينه شدن آموزشهاي ياد شده ميشوند.